Co przysługuje Ci po stracie bliskiej osoby, której przyczyną śmierci był np. wypadek przy pracy, wypadek komunikacyjny albo błąd medyczny? Zwykle pierwsza myśl to „odszkodowanie”. W praktyce jednak to, co potocznie nazywamy odszkodowaniem za śmierć rodzica, dziecka czy małżonka, tak naprawdę obejmuje aż kilka różnych świadczeń przyznawanych przez przepisy. Z tego artykułu dowiesz się, czego dokładnie masz prawo się domagać i jakich kwot się spodziewać.
Jakie świadczenia przysługują Ci w przypadku śmierci bliskiej osoby?
Podstawą dochodzenia pieniędzy po śmierci bliskiej osoby jest przepis Kodeksu cywilnego, który dokładnie opisuje, kiedy i co przysługuje członkom rodziny osoby zmarłej. W największym skrócie można powiedzieć, że osoba (lub podmiot – np. firma) odpowiedzialna za śmierć bliskiej Ci osoby, musi naprawić poniesione z tego tytułu szkody. Oczywiście w żaden sposób nie jest w stanie przywrócić komuś życia. Wypłacone świadczenia mają jednak stanowić pewną formę rekompensaty.
Z tego powodu, jeśli Twój członek rodziny zginął w wyniku wypadku albo błędu, za który ktoś inny odpowiada, możesz żądać:
- zwrotu kosztów leczenia i pogrzebu – dla osoby, która faktycznie te wydatki poniosła,
- renty – dla osób, które były na utrzymaniu zmarłego, np. dzieci lub małżonka,
- stosownego odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej (np. finansowo, mieszkaniowo),
- zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej – czyli rekompensaty pieniężnej za ból, cierpienie i pustkę po stracie bliskiej osoby.
Ten przepis jest podstawą wszystkich Twoich starań o uzyskanie pieniędzy po śmierci bliskiego – nazywanych fachowo świadczeniami. Możesz spotkać się także z bardziej prawniczym słowem „roszczenia”, które oznacza właściwie to samo. W takim razie przyjrzyjmy się nieco bliżej im wszystkim.
1. Zwrot kosztów leczenia i pogrzebu
Zwrotu kosztów pogrzebu możesz domagać się tylko w sytuacji, kiedy to Ty rzeczywiście te koszty ponosisz. Musisz też liczyć się z tym, że nie zawsze ubezpieczyciel zwróci pełną zapłaconą przez Ciebie kwotę. W przypadku organizacji pogrzebu prawo przewiduje bowiem, że zwrot kosztów przysługuje jedynie za pochówek według tzw. „zwyczajów miejscowych”. Zatem będzie to wszystko, co wlicza się w tradycję i kulturę np. danego regionu, z którego pochodził zmarły.
Przykładowo, na Podhalu (w rejonie Zakopanego i okolic) tradycyjne pogrzeby mają bardzo charakterystyczny styl. Często odbywają się w góralskich strojach – zarówno zmarły, jak i bliscy są ubrani w tradycyjne ubrania. Wtedy wydatek na taki strój, będzie całkowicie uzasadniony. Analogicznie, organizacja bardzo drogiej stypy albo zakup jednego z najdroższych dostępnych nagrobków w pewnych kręgach może wpasować się w definicję „zwyczajów miejscowych”, w innych – już zdecydowanie nie.
Poza tym ubezpieczyciel szpitala, pracodawcy czy kierowcy, który spowodował śmiertelny wypadek (w zależności od przyczyny śmierci i tego, kto odpowiada za naprawienie szkód) powinien przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego zwrot kosztów leczenia. Mowa tu o wszystkich wydatkach poniesionych w związku z wypadkiem lub błędem medycznym, który ostatecznie doprowadził do śmierci, a więc leki, operacje, rehabilitację, sprzęt medyczny.
2. Renta po zmarłym
Renta po zmarłej osobie (tzw. renta alimentacyjna) należy się z kolei tym członkom rodziny, którzy pozostawali na utrzymaniu zmarłego lub względem których miał obowiązek alimentacyjny. Najczęściej będą to więc małżonek i dzieci, ale do tego kręgu w pewnych sytuacjach mogą zaliczać się także rodzice.
Wtedy w wyniku śmierci osoby do tej pory zapewniającej Ci wsparcie finansowe, zmienia się Twoja sytuacja materialna. Właśnie dlatego od osoby odpowiedzialnej za naprawienie szkód związanych z wypadkiem czy błędem medycznym możesz domagać się renty alimentacyjnej. W ten sposób Twoja sytuacja materialna zostanie „wyrównana” do tej sprzed wypadku.
3. Stosowne odszkodowanie za śmierć osoby bliskiej
Choć powszechnie najczęściej mówi się o „odszkodowaniu” za śmierć, to w praktyce tylko niektóre osoby najbliższe zmarłemu mogą liczyć na odszkodowanie po jego śmierci. Dzieje się tak dlatego, że jest to tzw. stosowne odszkodowanie. Możesz je otrzymać wyłącznie, gdy w przypadku śmierci bliskiej osoby nastąpiło znaczne pogorszenie się Twojej sytuacji życiowej.
Takie stosowne odszkodowanie ma na celu wyrównanie strat poniesionych przez wnioskujących z tytułu na przykład utraty środków do życia.Będzie rekompensować fakt, że nie możesz już liczyć na wsparcie ze strony zmarłego.
Stosowne odszkodowanie za śmierć osoby bliskiej to jednorazowe świadczenie pieniężne, a jego wysokość będzie zależeć od Twojej indywidualnej sytuacji i tego, w jakim stopniu śmierć członka rodziny doprowadziła do jej pogorszenia. Zauważ, że takie pogorszenie musi być znaczne – w przeciwnym razie ubezpieczyciel nie będzie Ci musiał wypłacić odszkodowania.
4. Zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej
W praktyce najważniejszym świadczeniem, którego możesz domagać się od ubezpieczyciela, nie jest odszkodowanie za śmierć bliskiej osoby, ale zadośćuczynienie.
Między tymi dwoma świadczeniami istnieje duża różnica. Aby uzyskać odszkodowanie, musisz wykazać, że Twoja sytuacja życiowa się pogorszyła. Zwrot kosztów pogrzebu, kosztów leczenia i renta alimentacyjna łączą się z kolei z faktem, że śmierć bliskiej osoby spowodowała zmiany w Twojej sytuacji materialnej.
Najbardziej dotkliwym skutkiem straty bliskiej osoby jest jednak krzywda, czyli wszystkie niematerialne konsekwencje takiego zdarzenia. Właśnie dlatego jeśli zmarły poniósł śmierć w wyniku wypadku komunikacyjnego, wypadku przy pracy czy błędu medycznego, najpoważniej odczujesz cierpienie po stracie tej osoby, samotność itd. Jeśli walka o życie bliskiej Ci osoby trwała przez kilka dni, tygodni czy miesięcy, to znaczenie mają również niepokój, lęk i wszystkie inne cierpienia, które wtedy Ci towarzyszyły.
Jak widzisz, zadośćuczynienie to świadczenie, którego rola jest zupełnie inna niż rola stosownego odszkodowania czy zwrotu poniesionych kosztów pogrzebu i leczenia. Zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej ma na celu rekompensatę wszystkich negatywnych przeżyć.
Zgodnie z kodeksem cywilnym sąd może przyznać zadośćuczynienie po śmierci osoby bliskiej za doznaną krzywdę najbliższym członkom rodziny. Za „najbliższego członka rodziny” sąd może uznać nie tylko rodziców czy dzieci, ale też inne osoby, które były bardzo blisko związane ze zmarłym. Nawet jeśli nie byli formalnie rodziną. Najważniejsza jest prawdziwa więź emocjonalna, a nie tylko pokrewieństwo.
Sąd, ustalając kwotę zadośćuczynienia, patrzy na wiele rzeczy: jak silne były więzi, jak bardzo śmierć zmieniła Twoje życie, czy pojawiły się zaburzenia jak depresja lub zaburzenia lękowe, jaka była rola zmarłego w rodzinie, czy jako osoba uprawniona radzisz sobie po stracie, oraz ile masz lat.
Jak uzyskać zadośćuczynienie i odszkodowanie za śmierć bliskiej osoby? I dlaczego warto skorzystać ze wsparcia kancelarii?
Teoretycznie w przypadku śmierci poszkodowanego przepisy są jednoznaczne – przysługują Ci konkretne roszczenia, a ubezpieczyciel powinien je wypłacić. Tutaj jednak pojawia się wiele problemów.
Część z nich leży po Twojej stronie. Po stracie bliskiej osoby towarzyszy Ci ogromny ból i pewnie ostatnim, o czym chcesz myśleć, jest kontakt z ubezpieczycielem, szczegółowe wyliczanie należnych Ci kwot i zbieranie dowodów. Istnieje też duże ryzyko, że zgłosisz ubezpieczycielowi tylko część przysługujących Ci roszczeń, a tym samym otrzymasz mniej pieniędzy, niż faktycznie Ci się należy.
Jednocześnie zaniżanie odszkodowania i zadośćuczynienia za śmierć bliskiej osoby wcale nie należy do rzadkich praktyk ubezpieczycieli. Mogą nie uznać niektórych przedstawionych przez Ciebie kosztów np. związanych z leczeniem czy organizacją pogrzebu. Jeszcze więcej trudności pojawia się przy zadośćuczynieniu za krzywdę. Tutaj nie ma nawet możliwości wykonania precyzyjnych wyliczeń i pokazania czarno na białym, dlaczego kwota wskazana przez ubezpieczyciela jest za niska.
Właśnie dlatego w tych trudnych chwilach warto skorzystać z pomocy doświadczonego radcy prawnego. Ustali on, jakie świadczenia Ci przysługują, pozwoli określić odpowiednią kwotę zadośćuczynienia, odszkodowania po stracie osoby bliskiej oraz innych roszczeń. A jeśli ubezpieczyciel nie zgodzi się z przedstawionymi argumentami i kwotami – kancelaria będzie mogła podjąć dalsze kroki prawne, by w Twoim imieniu uzyskać od ubezpieczyciela wszystko, co Ci się należy.
